TẠP CHÍ PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN

QUYỀN TỰ VỆ TRONG CÔNG PHÁP QUỐC TẾ QUA THỰC TIỄN MỘT SỐ CUỘC XUNG ĐỘT GẦN ĐÂY

2025-10-15T08:52:05+07:00

Bài viết này phân tích pháp lý toàn diện về quyền tự vệ trong bối cảnh công pháp quốc tế hiện đại, với trọng tâm là việc viện dẫn quyền này trong các xung đột vũ trang gần đây. Dựa trên Điều 51 Hiến chương Liên Hợp Quốc và tập quán quốc tế, quyền tự vệ bị giới hạn bởi những điều kiện nghiêm ngặt liên quan đến sự hiện diện của hành vi tấn công vũ trang, tính cần thiết và tính tương xứng. Tuy nhiên, việc thực thi quyền này trong các tình huống thực tế, đặc biệt là sự can thiệp quân sự của Liên bang Nga tại Ukraine, các chiến dịch quân sự của Israel tại Dải Gaza, và các cuộc tấn công của Hoa Kỳ nhằm vào các tác nhân phi nhà nước tại Trung Đông đã làm phát sinh nhiều tranh luận pháp lý sâu sắc. Thông qua phương pháp phân tích học thuyết kết hợp nghiên cứu tình huống so sánh, bài viết đánh giá mức độ phù hợp giữa thực tiễn của quốc gia và các tiêu chuẩn pháp lý hiện hành, đồng thời khảo sát hệ quả pháp lý của việc mở rộng phạm vi diễn giải như quyền tự vệ phòng ngừa hay tự vệ dự phòng. Nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết của việc thiết lập các hướng dẫn pháp lý rõ ràng hơn và cơ chế giám sát quốc tế hiệu quả nhằm bảo vệ tính toàn vẹn của hệ thống pháp luật về việc sử dụng vũ lực.

PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ THEO ĐỊNH HƯỚNG GIAO THÔNG CÔNG CỘNG VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT: NHÌN TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VÀ NGHỊ QUYẾT 98/2023/QH15 CỦA QUỐC HỘI

2025-10-15T08:54:19+07:00

Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội quy định 44 cơ chế đặc thù, trong đó, cho phép thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (Transit Oriented Development - TOD). Thành phố đã thông qua danh mục 07 vị trí phát triển TOD dọc tuyến Metro số 1, Metro số 2, tuyến Vành đai 3. Theo đó, những khu đất quanh nhà ga metro sẽ tăng hệ số sử dụng đất, tăng mật độ dân số để thu hút và phục vụ người dân cư trú. Tuy nhiên, qua một năm, Thành phố Hồ Chí Minh chưa thể có TOD đường sắt đô thị hay TOD đường Vành đai 3. Dù Nghị quyết 98/2023/QH cho phép thí điểm, nhưng cũng cần một nền tảng pháp lý cụ thể hơn để làm cơ sở pháp lý thực hiện. Bài viết này phân tích các cơ chế đặc thù được Nghị quyết 98/2023/QH trao cho Thành phố Hồ Chí Minh và đề xuất một số ý kiến nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý để phát huy hiệu quả của cơ chế đặc thù trong việc thí điểm phát triển TOD tại Thành phố Hồ Chí Minh.

THẨM QUYỀN XÉT PHÊ CHUẨN QUYẾT ĐỊNH, LỆNH CỦA VIỆN KIỂM SÁT TRONG GIẢI QUYẾT VỤ ÁN HÌNH SỰ

2025-10-15T09:03:37+07:00

Vai trò của Viện Kiểm sát trong việc xem xét phê chuẩn các quyết định, lệnh của Cơ quan có thẩm quyền điều tra là rất quan trọng, do đó, pháp luật tố tụng hình sự đã có những quy định cụ thể về thẩm quyền của Viện Kiểm sát trong hoạt động này, tuy nhiên hiện nay vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc nhất định. Từ kết quả khảo sát và đối chiếu với thực tế thực hiện thẩm quyền phê chuẩn của Viện kiểm sát, bài viết đưa ra một số đề xuất cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc khởi tố bị can và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý.

BẢO HỘ NHÃN HIỆU BA CHIỀU: SO SÁNH PHÁP LUẬT TRUNG QUỐC VÀ GỢI MỞ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM

2025-10-15T09:06:05+07:00

Nhãn hiệu ba chiều là dấu hiệu thể hiện dưới dạng hình khối không gian ba chiều: chiều dài, chiều rộng và chiều cao, có chức năng phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của các chủ thể khác nhau. Hiện nay, pháp luật trên thế giới đã ghi nhận khả năng bảo hộ đối với nhãn hiệu ba chiều, tuy nhiên lại có sự khác biệt đáng kể giữa các quốc gia. Bài viết phân tích khái niệm và điều kiện bảo hộ nhãn hiệu ba chiều theo pháp luật Trung Quốc, chỉ ra những điểm tương đồng, bất cập; và gợi mở kinh nghiệm nhằm hoàn thiện pháp luật về khái niệm và điều kiện bảo hộ nhãn hiệu ba chiều tại Việt Nam, phù hợp với thông lệ quốc tế và các cam kết quốc tế.

TIỀN ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT NAM TRONG NỀN KINH TẾ SỐ: NHỮNG KHÍA CẠNH PHÁP LÝ VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN

2025-10-15T09:07:52+07:00

Bài viết tập trung phân tích khía cạnh pháp lý của tiền điện tử tại Việt Nam trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ. Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ người dùng tiền điện tử cao, song khung pháp lý vẫn chưa theo kịp thực tiễn, chủ yếu mới dừng ở mức định hướng. Thực trạng này tạo ra khoảng trống pháp lý, vừa hạn chế cơ hội phát triển, vừa tiềm ẩn rủi ro về an ninh tài chính và gian lận. Trên cơ sở đánh giá thực tiễn, bài viết chỉ ra cả cơ hội lẫn thách thức mà tiền điện tử mang lại, từ chuyển đổi số, đa dạng hóa tài sản cho đến nguy cơ đầu cơ, rửa tiền xuyên biên giới. Từ đó, bài viết đề xuất giải pháp hoàn thiện khung pháp lý cho tiền điện tử tại Việt Nam. Đây là yêu cầu cấp thiết để Việt Nam cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và kiểm soát rủi ro, hướng tới hội nhập an toàn trong nền kinh tế số toàn cầu.

THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC KHAI NHẬN DI SẢN VÀ PHÂN CHIA DI SẢN THỪA KẾ BẰNG PHƯƠNG THỨC CÔNG CHỨNG, CHỨNG THỰC

2025-10-15T09:09:04+07:00

Bài viết phân tích thực trạng pháp luật về thủ tục khai nhận và phân chia di sản thừa kế bằng phương thức công chứng, chứng thực ở Việt Nam - một phương thức được pháp luật công nhận nhằm đảm bảo tính nhanh chóng, thuận tiện và tiết kiệm chi phí so với giải quyết tại Tòa án. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng cho thấy nhiều bất cập về quy định pháp luật cũng như cách hiểu và áp dụng pháp luật giữa các địa phương, từ vấn đề thẩm quyền, hình thức văn bản, đến thủ tục niêm yết và chứng thực. Bài viết chỉ ra bốn nhóm bất cập chính, bao gồm: sự thiếu thống nhất giữa các văn bản pháp luật, mâu thuẫn giữa quy định công chứng và đăng ký đất đai, bất cập về ủy quyền liên quan đến địa điểm chứng thực, và khoảng trống pháp lý về thời hạn khiếu nại, tố cáo. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất một số giải pháp lập pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao tính minh bạch và hiệu lực trong giải quyết thừa kế bằng phương thức công chứng, chứng thực.

BẢO ĐẢM QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT CỦA ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ

2025-10-15T09:12:54+07:00

Bảo đảm quyền sử dụng đất của đồng bào dân tộc thiểu số có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc duy trì sinh kế, bảo tồn bản sắc văn hóa và thực hiện công bằng xã hội tại Việt Nam. Bài viết phân tích nội hàm quyền sử dụng đất của dân tộc thiểu số, khái quát quy định của pháp luật đất đai Việt Nam thông qua việc phân tích Luật Đất đai năm 2024 trong tương quan so sánh với quy định tương ứng trong các văn bản Luật trước đó, đánh giá thực tiễn bảo đảm quyền sử dụng đất của đồng bào dân tộc thiểu số tại nước ta. Từ đó, tác giả đề xuất một số kiến nghị nhằm bảo đảm quyền sử dụng đất của đồng bào dân tộc thiểu số tại Việt Nam trong thời gian sắp tới.

ĐÁNH GIÁ QUY ĐỊNH CỦA LUẬT ĐẤT ĐAI NĂM 2024 VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁP LÝ ĐẶT RA KHI TRIỂN KHAI THI HÀNH TRÊN THỰC TIỄN

2025-10-15T09:18:36+07:00

Bài viết đã tập trung phân tích và đánh giá các quy định của Luật Đất đai năm 2024 liên quan đến giải quyết tranh chấp đất đai, bao gồm: khái niệm tranh chấp đất đai, thẩm quyền và thủ tục giải quyết. Trên cơ sở đó, bài viết chỉ ra những điểm phù hợp cũng như những bất cập còn tồn tại trong hệ thống pháp luật hiện hành, đồng thời đề xuất các kiến nghị nhằm được cụ thể hóa trong các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện trong thực tiễn

BẢO ĐẢM QUYỀN CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN ĐIỆN NĂNG LƯỢNG MẶT TRỜI TẠI VIỆT NAM: PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN

2025-10-15T09:20:04+07:00

Quyền con người được sống trong môi trường trong lành là một bộ phân của quyền con người và đã được ghi nhận trong Hiến pháp của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nhiều văn kiện, công ước quốc tế từ trước đến nay. Trong quá trình thực hiện việc xây dựng quy định pháp luật về phát triển điện NLMT đòi hỏi cần có sự tuân thủ với nguyên tắc này. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật phát triển điện NLMT chủ yếu được lồng ghép trong các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và một số văn bản pháp luật khác, tồn tại nhiều khoảng trống trong quy định pháp luật, phát triển điện NLMT hiện nay chủ yếu tập trung vào chính sách, cơ chế khuyến khích đầu tư phát triển mà thiếu vắng đi quy định về quản lý, kiểm soát tác động tiêu cực trong quá trình phát triển điện NLMT và chính sách bảo vệ quyền con người Bài viết phân tích, làm rõ mối quan hệ giữa vấn đề bảo đảm quyền sống trong môi trường trong lành và vấn đề phát triển điện NLMT, cũng như phân tích thực trạng pháp luật tồn tại những khoảng trống về cơ chế xử lý pin NLMT, vai trò của cộng đồng và những thách thức của việc thực hiện nguyên tắc này trong quá trình phát triển điện NLMT. Từ đó, đưa ra những quan điểm, định hướng hoàn thiện khung pháp luật trong việc bảo đảm yêu cầu giữa thực hiện quyền được sống trong môi trường trong lành trong phát triển điện NLMT.

CƠ CHẾ ĐIỀU CHỈNH ĐẠO ĐỨC NGHỀ LUẬT Ở VIỆT NAM: TIẾP CẬN THỂ CHẾ VÀ ĐỊNH HƯỚNG CẢI CÁCH

2025-10-15T09:21:20+07:00

Nội dung bài viết này tập trung vào việc phân tích cơ chế điều chỉnh đạo đức nghề luật ở Việt Nam dưới góc nhìn thể chế hiện đại và so sánh quốc tế. Trên cơ sở khái quát lý luận, tác giả xác lập mô hình bốn thành tố cấu thành một cơ chế điều chỉnh đạo đức nghề luật hiệu quả: xác lập chuẩn mực, thiết chế giám sát, quy trình xử lý vi phạm và cơ chế trách nhiệm giải trình. Tác giả cũng chỉ ra rằng hệ thống hiện hành ở Việt Nam còn thiên về định hướng mềm, thiếu thiết chế độc lập và cơ chế công khai, phản biện xã hội còn mờ nhạt. Tiếp đó, tác giả cũng đã chỉ ra nguyên nhân từ di sản hành chính hóa, thiếu nền tảng lý luận và áp lực xã hội chưa đủ mạnh. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất và phân tích rõ các giải pháp cần thiết như xây dựng bộ quy tắc liên ngành, luật hóa một phần chuẩn mực, thiết lập ủy ban đạo đức độc lập, đẩy mạnh phản hồi xã hội và cải cách đào tạo theo hướng tình huống.

CĂN CỨ BỒI THƯỜNG TRONG HỢP ĐỒNG BẢO HIỂM TÀI SẢN: BẤT CẬP VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN

2025-10-15T09:22:44+07:00

Căn cứ bồi thường trong hợp đồng bảo hiểm tài sản là nền tảng pháp lý nhằm xác định phạm vi và mức độ trách nhiệm chi trả của doanh nghiệp bảo hiểm. Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 đã thiết lập những nguyên tắc cơ bản, song còn bộc lộ nhiều hạn chế như khái niệm chưa được cụ thể hóa, thiếu tiêu chí thống nhất để định giá tài sản và thiệt hại, cơ chế giám định độc lập chưa rõ ràng, và tình trạng bảo hiểm dưới giá trị chưa được kiểm soát hiệu quả. Những bất cập này dẫn đến nguy cơ doanh nghiệp bảo hiểm áp đặt cách tính bất lợi cho bên mua, làm gia tăng tranh chấp và suy giảm chức năng bảo vệ của bảo hiểm tài sản. Trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn, bài viết đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả của hợp đồng bảo hiểm tài sản.